تجهيزات حفاظتي ـ البسه ايمني ـ نيازمنديهاي عمومي

1-هدف و دامنه كاربرد

هدف از تدوين اين استاندارد تعيين نيازمندي هاي عمومي لباسهاي حفاظتي و توصيه هايي از قبيل ويژگيهاي ارگونومي1 ،فرسايش،  اندازه ، نشانه گذاري و اطلاعاتي مي‌باشد  كه بوسيله توليد كننده بايد تهيه و در دسترس قرار گيرند.

اين استاندارد در مورد كليه لباس‌هاي ايمني كاربرد دارد.

2- مراجع الزامي

مدارك الزامي زير حاوي مقرراتي است كه در متن اين استاندارد به آنها ارجاع داده شده است . بدين  ترتيب آن مقررات  جزيي از اين استاندارد محسوب مي شود. در مورد مراجع داراي تاريخ چاپ و يا تجديد نظر، اصلاحيه ها و تجديد نظرهاي بعدي اين مدارك مورد نظر نيست. با اين وجود بهتر است كاربران ذينفع اين استاندارد امكان كاربرد آخرين اصلاحيه ها و تجديد نظرهاي مدارك الزامي زير را مورد بررسي قرار دهند .در مورد مراجع بدون تاريخ چاپ و يا تجديد نظر، آخرين چاپ و يا تجديد نظر آن مدارك الزامي ارجاع داده شده، مورد نظر است. استفاده از مراجع زير براي كاربرد اين استاندارد الزامي مي باشد.

•        ISO 3175 : 1998 Textiles – Evaluation of stability to machine dry – cleaning.
•     ISO 5077:1984, Textiles –Determination of dimentional change in washing and drying.
•          ISO 6330 : 1984 , Textiles –Domestic washing and drying procedures for textile testing .
•   منسوجات – كليه استانداردهاي ملي مربوط به ثبات رنگ 2
•  استاندارد ملي ايران 933: سال1380 كالاهاي نساجي- نشانه‌هاي مورد استفاده در برچسب‌هاي راهنمايي و توضيح دهنده.
• استاندارد ملي ايران 3508:  سال 1373  اندازه گيري پوشاك ـ تعاريف و روش اندازه‌گيري ابعاد بدن

3    تعاريف و اصطلاحات

 در اين استاندارد اصطلاحات  و/ يا واژه ها با تعاريف زير بكار مي رود.

3ـ 1         آسيب

عبارت است از صدمه و يا زيان وارد شده به سلامتي انسان .

3ـ 2         خطر 

عبارت است از منبع و يا سرچشمه  ايجاد كننده آسيب.

يادآوري – انواع گوناگوني از خطرها وجود دارند,از جمله ,خطرهاي مكانيكي, خطرهاي شيميايي , خطرهاي ناشي از سرما,گرما,آتش,عوامل زيستي 1 و تشعشع . 

انواع معيني از اين خطرها، بسته به موضوع ، مي توانند از خطرهاي مشخص تري نشأت گيرند.بدين معني كه يك خطر گرمايي مي تواند در اثر تماس حرارتي ، تشعشع  حرارتي و غيره ايجاد و براي هر يك از اينها نيز ممكن است روشهاي آزمون مجزايي مورد نياز باشد.

پوشاك ايمني ويژه ، بقسمي طراحي شده اند تا در برابر خطرهاي حادث شده در كارهاي معين ، حفاظت‌لازم را ايجادكنند.نمونه هايي‌از اينگونه‌پوشاك‌عبارتنداز پيش بند هاي محافظت  كننده‌در برابر خطرات‌‌ چاقوهاي دستي، شلوارهاي استفاده شده هنگام كار با اره هاي دندانه زنجيري2،    لباسهاي ‌محافظت‌كننده‌ در هواي آلوده، لباسهاي هشدار دهنده 3 و لباسهاي‌محافظ‌ راننده موتورسيكلت.

3ـ 3        احتمال خطر 4

عبارتست از امكان  وقوع يك آسيب و ميزان شدت آن.

3ـ4         لباس ايمني 

لباسي است كه به صورت تن پوش يا روپوش استفاده مي شود و به قسمي طراحي مي گردد كه فرد را  در برابر يك و يا چند خطر محافظت مي نمايد.

3ـ 5        فرسايش5

تغيير يك خاصيت و يا خواص اوليه مواد تشكيل دهنده لباس ايمني در اثر گذشت زمان .

3 ـ  6      سطح كارآيي6 

شماره‌اختصاص‌يافته‌به‌سطح‌ياطبقه‌ويژه كارايي لباس كه با استفاده از نتايج آزمون درجه‌بندي ‌مي‌شود.

ياد آوري 1 ـ نتايج حاصله از يك روش آزمون مناسب مي تواند كارايي لباس ايمني تحت ارزيابي را در برابر اثرات ممكن يك خطر تعيين كند.در حالات بسياري,مناسب است كه اين نتايج درجه بندي شده (بدست آمده از هر روش آزمون )را براي طبقه بندي سطح كارايي به پنج طبقه و از بالا به پايين استفاده نمود؛به قسمي كه شماره سطح بالا معرف سطح كارايي برتر باشد.

هر شماره در طبقات سطوح كارايي مي تواند در استانداردهاي ويژه اي تعريف و سطح نيز از طريق درجه بندي نتايج حاصله از روش آزمون مربوطه مشخص شود.

يادآوري 2 ـ  از آن جايي كه سطح كارايي لباس ايمني به نتايج آزمايش در آزمايشگاه بستگي داشته و تعيين مي گردد,ضرورتاً لازم نيست با شرايط واقعي در محيط كار نيز سنجيده شوند.بنابراين لباس ايمني بايد از طريق ارزيابي كامل شرايط و وظيفه اي كه استفاده كننده در فرآيند كار از آن انتظار دارد,احتساب خطرهاي احتمالي وارده و با پرسش و اخذ اطلاعات از توليدكننده در رابطه با عملكرد لباس ايمني در برابر خطر يا خطرات,انتخاب شود.

4 -ويژگيهاي ارگونومي

لباس ايمني بايد با توجه به شرايط زير طراحي و توليد شود:

الف ) مواد و اجزاء تشكيل دهنده نبايد براي استفاده كننده زيان آور باشد.

ب  ) راحت بوده و در عين حال حفاظت كافي را ايجاد نمايد.

پ  ) قسمتهايي از لباس ايمني كه در تماس با بدن استفاده كننده است بايد عاري از زبري ، لبه‌هاي تيز و برجسته باشندتا  تحريك، سوزش يا صدماتي را بوجود نياورند.

ت  ) طراحي لباس بايد به گونه اي باشد كه بطور صحيحي بر بدن استفاده كننده قرار گرفته  و اطمينان ايجاد نمايد كه در طول زمان استفاده در جاي خود باقي مانده،  عوامل محيطي بر آن تأثير سوء نداشته، اجزاء آن در حين حركت و تغيير حالت اندام ها در حين كار از يكديگر جدا نشده و وظايف مورد نظر را بخوبي انجام دهند.

ث  ) وزن لباس بايد تا حد امكان سبك باشد به نحوي كه به بازده  و استحكامي كه در طراحي آن مورد نظر بوده لطمه اي وارد نشود.

ج   ) لباس ايمني بايد به گونه اي طراحي شده باشد كه حين كار، با سايرملزومات  لباس ايمني كه بايستي با آن پوشيده شوند، سازگار و مجموعه حفاظتي مناسبي را براي بدن ايجاد نمايد.همان ميزان حفاظت بايد در حد فاصل نواحي لباس مانند سر آستين به دستكش، دمپاي شلوار به پايپوش و حفاظ سر به پوشش دهان و بيني تأمين شود.

در صورتيكه مجاز باشد، لباس ايمني مي تواند مقاومت پاييني در برابر نفوذ بخار آب داشته باشد.روش يا روشهاي آزمون مقاومت در برابر بخار آب بايد در استاندارد ويژة‌ هر لباسي شرح داده شود.

يادآوري 1 ـ  روش آزمون مقاومت منسوجات در برابر بخار آب در استاندارد ملي ايران1 شرح داده شده است.توليد كنندگان مي توانند به منظور اعمال نظارت كيفي بر محصول,روشهاي آزمون ديگري مانند آزمون قابليت نفوذ بخارآب را علاوه بر شرايطي كه در آزمون و طبقه بندي لباس هاي ايمني مورد نياز مي باشد,تهيه و در استانداردهاي مربوطه خود لحاظ نمايند.

يادآوري 2 ـ  چنانچه مقوله حفاظت ايجاب نمايد كه لباس در برابر نفوذ بخار آب مقاوم باشد,آنگاه لباس ايمني بايد تا حد امكان فشار ناشي از فعاليت اندامهاي بدن 2 در زير لباس را بطريقي كاهش دهد(مثلاً با تهويه ).

5 -فرسايش 

5-1          كليات

فرسايش مي تواند به سبب يك يا چند عامل ايجاد شود.در اين استاندارد تنها اثرات زيان با تغيير رنگ، تميز كردن و تغييرات ابعادي بر روي سطح كارايي لباس مورد بررسي قرار گرفته است(طبق بندهاي 5ـ 2 الي  5ـ4 ).

5ـ2          ثبات رنگ  

در صورتيكه استاندارد ملي ويژه يك لباس ايمني، الزاماتي را براي ثبات رنگ تعيين كرده باشد، لباس بايد مطابق آن استاندارد آزمايش شود3.

5ـ3        تميز كردن  

در صورتيكه استاندارد ويژه يك لباس ايمني الزاماتي را براي كنترل  اثرات زيان بار تميزكردن بر روي لباس تعيين كرده باشد، آزمون بايد به  روش زير انجام گيرد.مگر اينكه در آن استاندارد خاص روش ديگري بيان شده باشد.

اگر در برچسب و يا برگ مشخصات نگهداري لباس ، شستشو يا خشك شويي و يا عمليات تكميلي‌مجاز شمرده‌ شده باشد ، آنگاه‌لباس‌ايمني‌بايد مطابق‌استاندارد ملي‌مربوطه‌شستشو و يا خشك‌شويي 1 و در صورت نياز در نهايت تحت عمليات تكميلي قرار گيرد. تعداد مراحل  شستشوي مناسب بايد در استاندارد مخصوص لباس تعيين شده باشد.

در صورتي كه عمليات شستشو و خشك‌شويي هر دو مجاز باشند،‌ آنگاه هر دو روش تميز كردن بايد بر روي يك نمونه با نصف تعداد مراحل شستشوي ذكر شده در استاندارد مخصوص انجام پذيرد.

5ـ4         تغيير ابعاد در اثر تميز كردن 

روش آزمون تغيير ابعاد در اثر شستشو بايد طبق استاندارد ملي ايران   و تغيير ابعاد در اثر خشك‌شويي طبق استاندارد ملي ايران2  انجام شود.

تغيير ابعاد مواد تشكيل دهنده لباس ايمني در طول و عرض نبايستي از 3  درصد تجاوز كند، مگر اينكه در استاندارد ويژه لباس مقدار ديگري بيان شده باشد.

يك نمونه بايد پنج بار فرآيند شسته شدن يا خشك شويي را طي نمايد.اگر هر دو عمل شستشو و خشك شويي مجاز اعلام گرديده باشد ، نمونه بايد تنها شسته شود.

6 – طراحي اندازه

در طراحي اندازه لباسهاي ايمني(به استثناي تجهيزات حفاظتي دست ، سر و پا)، اندازه‌گيريها بايد چنان مشخص شوند كه براي تعيين اندازه بدن تعريف خواهد شد.

اندازه بدن طبق استاندارد ملي ايران 3508 : سال 1373 تعيين مي شود.طول دست عبارتست از فاصله بين  مچ دست و بالاترين نقطة‌ سر باز و در لبة‌ شانه (كتف)و از سر باز و طوري اندازه گيري مي شود كه دست مستقيم آويخته شود.

ابعاد مؤثر و مفيد براي اندازه گيري در لباس ايمني عبارتند از: قد،‌ دورسينه، و دوركمر.طرح و نقشه اندازه پوشاك بايد حداقل دو بعد مؤثر را بر حسب سانتيمتر داشته باشد.اين دو بعد مؤثر بايد يكي از دو مورد زير باشد:

–قد و  دور سينه

–  قد  و دور كمر

حدود قد ،  دورسينه و دوركمر بايد مطابق جدول  يك تعيين شوند.

 

جدول 1 – حدود قد , دورسينه و دوركمر در اندازه گيريهاي بدن

 

 

 

حدود داده شده در جدول يك را مي توان به هر تركيبي با يكديگر مورد استفاده قرار داد.دامنه مقــادير داده‌شده‌فــوق را بـا حفظ فواصل مربوطه مي توان توسعه داد (بعنوان مثال در ستون قد 200-194).براي پوشاكي كه فقط در چند سايز محدود توليد مي شوند، مناسب اين است كه اندازه‌ها جور بوده و از مجموعه چند محدوده مذكور در جدول يك براي اندازه هاي بدن در پوشاك استفاده شود(بعنوان مثال ، قد  194-170).

توليد كننده همچنين مي تواند اندازه گيريهاي اضافي ديگري را مورد استفاده قرار دهد (مثلاً طول دست، طول داخلي پا).اين مقادير بايد با واقعيت هاي موجود سازگار و بر حسب سانتيمتر اندازه‌گيري شوند.

براي نشان دادن اندازه لباس بايد از علائم تصويري استاندارد شده طبق استاندارد  ملي ايران 3508 : سال 1373 استفاده شود.حدود در نظر گرفته شده براي قد  يا دور سينه و دوركمر بايد بر حسب سانتيمتر بيان شوند.طول دست و طول داخلي پا بايستي تنها براي يك دست يا يك پا  اندازه گيري،  ثبت يا اعلام گردد.

نمونه هايي‌از اندازه‌هاي‌بدن در پيوست الف نشان داده شده اند.

7            نشانه گذاري 

7 ـ 1        نشانه گذاري عمومي

 هر قطعه از لباس ايمني بايد نشانه گذاري شود.نشانه گذاري بايد:

7-1-1      بر روي خود محصول باشد و يا بر روي بر چسبي كه به محصول الصاق مي شود.

7-1-2     خوانا و در معرض ديد باشد.

7-1-3    در فرآيند مناسب تميز كردن لباس، دوام كافي داشته باشد.

در صورتيكه نشانه گذاري بر روي لباس ، سطح كارايي لباس ايمني را كاهش يا از دوام آن بكاهد يا با كاربرد لباس ناسازگار باشد ، نشانه گذاري بايد بر روي كوچكترين واحد بسته بندي تجاري لباس درج گردد.

نشانه گذاري و علائم تصويري استفاده شده بايد بقدري بزرگ باشند تا بتوان به راحتي متوجه آنها شد و شماره هاي معرف نحوة‌ آماده كردن لباس براي پوشيدن نيز به خوبي قابل استفاده باشند.

يادآوري  ـ  توصيه مي‌شود كه شماره ها از دو ميليمتر و علائم تصويري از ده ميليمتر كوچكتر نبوده(دردرون قاب يا خطوط باز يا بسته محيطي)و همچنين رنگ اين شماره ها و علائم تصويري نيز سياه در زمينه سفيد باشند.

7-2        نشان گذاري اختصاصي 

نشانه گذاري بايد داراي آگاهي‌هاي  زير باشد.

7-2-1      نام ، نام تجارتي يا ساير مفاهيم شناسايي توليد كننده يا نماينده مجاز او.

7-2-2      مشخصات محصول يا نوع ماده پايه و نام يا كد تجارتي مواد تشكيل دهنده آن.

7-2-3     اندازه هاي اجزاء لباس مطابق بند 6 .

7-2-4     شماره استاندارد ملي مخصوص لباس.

7-2-5     علائم تصويري و در صورت كاربرد، سطح كارايي لباس.

براي مشخص نمودن نوع طراحي لباس براي يك خطر يا كاربرد خاص، همانطور كه در الزامات نشانه گذاري استاندارد ويژه آن نشان داده شده است، در نشانه گذاري لباس بايد از علائم تصويري مربوطه استفاده شود(به پيوست ب رجوع شود).

بعنوان مثال علامت تصويري لباس حفاظت شده در برابر حرارت و شعله در شكل يك نشان داده شده است.توليد كننده براي جلب توجه مصرف كننده و به مشورت گرفتن راهنماي تهيه شده مي تواند از علامت تصويري «راهنماي كاربرد » (به شكل  2  پيوست ب رجوع شود) نيز استفاده نمايد.

بــراي‌ويـژگــي‌هــاي‌طبقـه‌بنــدي‌نشده‌وغيرالزامي(تأكيدنشده‌دراستاندارد)نيازي‌به‌درج‌نوشته‌يا شماره‌اي در كنار علامت تصويري نيست. ولي براي الزامات طبقه‌بندي شده‌اي همچون سطح كارايي بايد شماره اي كه نشان دهنده سطح كارايي لباس مي باشد در كنار علامت تصويري درج گردد.اين شماره‌ها بايد به همان وضع و ترتيبي كه در استاندارد خاص آن لباس مشخص شده، لحاظ گردند.

يادآوري  ـ  اين شماره ها بايد در كنار و سمت راست علامت تصويري و در جهت حركت عقربه‌هاي ساعت نشان داده شوند.

7-2-6     در صورت ارتباط با مفاد، راهنماي بر چسب گذاري مراقبتي ، شستشو يا تميز كردن بايد با استاندارد ملي ايران  933 : سال 1380 مطابقت داشته باشد.

شكل 1 ـ علامت تصويري لباس حفاظت كننده در برابر حرارت و شعله

 

در صورتيكه الزامات ويژه اي براي نشانه گذاري تعداد  مراحل تميزكردن وجود داشته باشد، در كنار بر چسب مراقبتي بايد حداكثر تعداد مراحل  بعد از واژه «حداكثر» بيان گردد.

مثال  : حداكثر * 25 يا   *   Max .25

اگر توليد كننده قصد داشته باشدكه نظرمخاطب‌رادراين‌مورد به مفاد «راهنماي كاربرد» توجه يا ارجاع دهد، آنوقت در نشانه گذاري لباس بايد علامت تصويري راهنماي كاربرد(مطابق شكل2 پيوست ب) را قبل از نشانه هاي مراقبتي مندرج در استاندارد ملي ايران 933: سال 1380   به كار ببرد.

7-2-7    نشانه‌گذاري‌هاي‌لازم ديگري مانندتذكريا اخطارهاي ضروري نيز بايد مد نظر قرار گيرند.

8                  اطلاعات ارائه شده توسط توليد كننده

لباس ايمني بايد بهمراه اطلاعات لازم و بدون ابهام به زبان فارسي يا به زبان يا زبانهاي رسمي كشور مقصد به مشتري تحويل گردد.اطلاعاتي كه بايد ارائه شوند ، عبارتند از :

8-1         نام و نشاني كامل توليد كننده و يا نماينده مجاز او

8-2         مشخصات محصول مطابق بند 7ـ2

8-3        شماره استاندارد ملي ويژه محصول 

8-4        شرح علائم تصويري و سطح كارايي بهمراه شرح كلي آزمونهايي كه بر روي لباس ايمني انجام گرفته و فهرست سطوح كارايي مربوطه ، ترجيحاً در جدولي تكميل شده.

8-5        راهنماي كاربرد:

8-5-1     درصورت‌درج‌دراستاندارد،كنترلهايي‌كه‌استفاده‌كننده‌ازلباس‌قبل‌ازپوشيدن‌بايستي ا‌‌نجام دهد.

8-5-2    در صورت نياز، نحوه پوشيدن و در آوردن لباس.

8-5-3    در صورت نياز، تهيه اطلاعات پايه در مورد استفاده هاي ممكن از لباس و ذكر منبع در حالتي كه اطلاعات مشروحي مورد نياز باشد.

8-5-4    محدوديت ها در استفاده از لباس (مانند حدود درجه حرارت و غيره ).

8-5-5    راهنمائيهاي لازم در مورد انبار كردن و نگهداري لباس و حداكثر فواصل زماني براي كنترلهاي متوالي در حين نگهداري.

8-5-6    راهنمايي براي تميزكردن و يا رفع آلودگي.

8-5-7    درصورت لزوم،تذكراتي‌در مورد مقابله با مشكلاتي كه احتمال رخ دادن آنها وجود دارد.

8-5-8    در صورتي كه مفيد باشد ، درج توضيحات مصور،  شماره قطعات و غيره .

8-6        در صورت ارتباط ، اشاره به منضمات و قطعات يدكي .

8-7       در صورت ارتباط ، نوع بسته بندي مناسب براي حمل و نقل .

پيوست "الف"

 

 

 

 

نمونه‌هايي از اندازه‌هاي طراحي شده بر اي لباس ايمني

(اطلاعاتي)

 

پيوست "ب"

علائم تصويري

(اطلاعاتي)

علائم تصويري درج شده در اين پيوست در استانداردهاي ويژه لباس‌هاي ايمني پذيرفته شده‌اند.

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2: علائم تصويري نشان دهنده كاربرد در نظر گرفته شده براي لباس ايمني

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نظرتان را در خصوص ایمنی کار برای ما ارسال کنید