روشهای ایمن سازی ساختمان و تجهیزات داخلی آن در مقابل زلزله

 

براي مقابله با زلزله چگونه بسازيم :

زلزله در كشورهاي پيشرفته خصوصا درزمينه ساختمان كه درگيري نزديكي هم با زلزله دارند ، همچون ژاپن و امريكا تقريبا مهار شده است ، آنان توانسته اند با بهينه سازي ساختمانهايشان و رعايت اصول ايمني در ساخت و نظارت بر اجرا به نقطه اي برسند كه بگويند در كشور ما زلزله بلا نيست ، بنابراين در ابتدا به شما پيشنهاد مي كنيم در بخش «چگونه بسازيم» سايت با اصول اوليه محاسبات، طراحي ، ساخت و چگونگي نظارت ويژه برمراحل فوق آشنا شويد تا اگر در حال ساخت خانه اي براي خود هستيد آنگونه بسازيد كه پس از زلزله باز در منزل خود در كنار خانواده محترمتان صحيح و سالم باشيد .

 چگونه آنچه ساخته ايم را ايمن سازي كنيم :

الف – ايمن سازي سازه و بنا

 ايمن سازي يعني مشخص نمودن نقاط ضعف يك ساختمان در طراحي واجرا و رفع آن اين كار با توجه به پيچيدگي و تخصصي بودن آن بايد توسط نيروهايي كه داراي تخصص ويژه زلزله هستند انجام بگيرد.

ممكن است شما اكنون در ساختماني زندگي ميكنيد كه به تازگي به پايان رسيده و يا چند سالي از ساخت آن گذشته باشد ، براي چنين ساختمانهايي ميتوانيد از تخصصهاي گروه ايمن سازي بهره ببريد ، كارشناسان اين رشته قادرند پس از بازديد از ساختمان براي ايمن سازي منازل شما طرحهاي مربوطه را ارائه كنند . براي آشنايي با نحوه عملكرد اين گروه به بخش ايمن سازي سايت مراجعه كنيد .

ب – ايمن سازي دكوراسيون و لوازم داخلي منزل

در صورتي كه منزل شما در برابر زلزله دوام بياورد ، ممكن است لوازم و دكوراسيون منزل موجب صدمه به اعضاء خانواده شما گردد پس ايمن سازي در داخل منزل را به همان اندازه ساخت جدي بگيريد !

1- تمام تابلو ها را به ديوار مهار کنيد و از نصب تابلو بالاي مکان خواب خود و فرزندانتان خوداري کنيد

۲- کتابخانه . کمد لباس . ساعت ديواري ، کامپيوتر و هر چيزي که با سقوط آن موجب صدمه زدن به کودکتان ميگردد را مهار و از مکان خواب او دور کنيد

۳- تخت خواب را در کنار پنچره خصوصا پنجره هاي بدون پرده هاي کلفت قرار ندهيد، شيشه هاي شكسته ميتواند صدمات جبران ناپذيري به خانواده شما وارد كند ، فراموش نكنيد كه مشكلات زلزله با پايان حركت زمين ، تازه آغاز مي گردد .

4- ميز توالت همسرتان را در مسير خروج از اطاق خواب قرار ندهيد .

5- نحوه قطع جريانهاي آب و برق و شوفاژ و گاز را به اعضاي خانواده آموزش دهيد تا در صورت عدم حضور شما هم بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند .

6- پس از پايان زلزله به دقت شير هاي اصلي گاز را قطع كرده و بسيار دقت كنيد كه موجب آتش سوزي نگرديد ، يك جرقه مي تواند خطر ساز باشد ، روشن كردن چراغ اطاق يا يك روشن كردن يك كبريت براي روشنايي ميتواند خسارت جبران ناپذيري را در پي داشته باشد ، در صورت روبرو شدن با آتش سوزي فراموش نكنيد كه به همان اندازه كه خود آتش ميتواند خطرناك باشد دود نيز ميتواند موجب خفگي شما گردد . در صورتي كه با دود ناشي از آتش سوزي روبرو شديد تا ميتوانيد در سطوح پايين زمين حركت كنيد تا كمتر مواد سمي را استنشاق كنيد .

7- اگر در منزل آبگرمكن داريد آنرا حتما به ديوار مهار كنيد، سوختگي كم از آوار نيست .

 

 

مقاوم سازي ساختمان ها در ايران

شايد يكي از عللي كه باعث گسترش علم مهندسي عمران در گرايش عمران گشته است علاوه بر افزايش جمعيت كه تقاضا براي مسكن را افزايش داده است مقاوم سازي ساختمان در برابر عوامل تخريبي طبيعي مانند زلزله است.چرا كه ساختمانهايي كه بدون در نظر گرفتن ضوابط دقيق مهندسي روز وحتي بناهاي سنتي كه با خشت و گل و چوب و سنگ و… ساخته مي شوند دچار مشكل نمي شوند مگر آنكه روزي زلزله بيايد اما با توجه به گسترش اين علم در سطح دنيا و استفاده سيستم آموزشي دانشگاههاي ايران در بالاترين سطح و تربيت نيروهاي متخصص در مقطع دكترا چرا هنوز براي اين مهم فكري نشده است (با توجه به اينكه غالب نقاط ايران از استعداد زلزله خيزي برخوردار است) و هر از چند گاهي زلزله بايد تعدادي زيادي از برادران و خواهران ما را از ما جدا كند و تمام ارگانهاي كشور بسيج شوند تا فقط به امداد بخش كو چكي از خسارت ديدگان به صورت مقطعي بپردازند.

آيا زمان آن نرسيده تا فكري براي اين امر شود و از وارد شدن اين همه خسارات مالي و جاني جلو گيري شود؟

بررسي برخي علل وارد شدن خسارتهاي سنگين زلزله:

۱-مسئولين

۲-مردم

۱-مسئولين

شايد عمده مسئوليت اتفاق افتادن اين فجايع مسولين ذيربط و دست اندركاران مربوطه مانند سازمان مسكن وشهرسازي و …مي باشد

برخي از علل عبارتند از:

۱-عدم وجود نظارت قوي بر ساختمان سازي در كشور:

متاسفانه سيستم قوي نظارتي در بخش ساختمان سازماندهي نشده است.(لازم به ذكر است برخي كشورها داراي پليس ساختمان هستند كه با قاطعيت در اين زمينه فعاليت مي كنند)به عنوان مثال اگر از ساختمانهاي خشتي و ساختمانهايي كه به هر دليل بدون ضوابط مهندسي طراحي و ساخته شده اند انتظار مقاومت نداشتيم آيا انتظار زيادي است كه ساختمانهاي دولتي كه با صرف هزينه هاي كلان از بيت المال مسليمن و عمدتا زير نظر سازمان مسكن و شهر سازي ساخته شده است نيز مانند ساختمانهاي خشتي از بين روند.(تخريب ساختمان بانك ملت كه در سال ۱۳۸۱ ساخته شده و يا ساير ساختمانهاي دولتي دليلي بر اين مدعا است)

۲-بالا بودن هزينه و ناياب بودن مصالح اوليه واستاندارد ساختمان سازي مانند سيمان ،تير آهن ،آرماتور و….و دخالت دلالها در اين زمينه هر چند كه برخي مسئولين (وزير مسكن و شهر سازي )عدم رعايت ضوابط مهندسي مانند شناژ را علت تخريب برخي منازل اعلام كرده اند.واين حرف از جهتي گزافه نيست ؟!!

اما آقاي وزير وساير مسولين محترم آيا مردم با خود و خانواده خود دشمني دارند كه به اين ضوابط دقت نكنند ويا از يك سو به علت ضعف بنيه اقتصادي و از سوي ديگر دخالت دلالها كه اجناسي همچون سيمان و …را با قيمت دولتي دريافت كرده و با قيمت بازار آزاد (بازار آزاد كاذبي كه خود مسبب ايجاد آن هستند) در اختيار مردم قرار مي دهند و مردم نيز براي اينكه آلونكي هر چند غير مستحكم براي خود و خانواده خود بسازند مجبور به عدم رعايت ضوابط مهندسي مي شوند.

۳-عدم برخورد قاطع و قضايي با متخلفين امر ساختمان سازي:

از ديگر علل مي توان به اين موارد اشاره كرد.

۴-عدم تلاش جدي در راستاي بالا بردن فرهنگ مقاوم سازي ساختمان در ميان مردم

۵-عدم حمايت از مردم بخصوص قشر مستضف جامعه در جهت مقام سازي ساختمان

۶-عدم تربيت نيروهاي متخصص و كادر فني قوي در رشته هاي مختلف ساختمان سازي مانند جوشكار و….

۷-توجه بيشتر به بعد كمي كار بجاي بعد كيفي كار

۲-مردم

هر چند كه بار عمده مسئوليت اين امر بر دوش مسئولين است و به اين امر در مرحله قبلي پرداخته شد اما نبايد همه مسوليتها را متوجه مسولين كرد و خود ما مردم نيز خواسته يا ناخواسته در اين امر مقصريم.

فرهنگ واكسيناسيون به خوبي در بين ما جا افتاده است و در اين زمينه هميشه پيش قدم هستيم ولي فرهنگ ايمن سازي ساختمان و گوش كردن به نصايح متخصصين اين امر هنوز در بين مردم ما جا نيفتاده است اكثرمهندسين عمران با دلسوزي تمام و احساس مسئوليت ساعنها وقت خود را براي طراحي ساختمان با استفاده از جديدترين اصول و نرم افزارهاي كامپيوتري و…صرف مي كنند ولي در عمل، مردم و كساني كه مسئول ساختن ساختمان هستند توجهي به اين امر نمي كنند.استفاده از شناژ و….را امري مهم تلقي نكرده و يا به بهانه هزينه آن از آن طفره مي روند هر چند كه استدلال انان در مورد هزينه شايد درست باشد كه در بخش قبلي به آن اشاره شد ولي بسياري از كساني نيز كه توانايي اين كار را دارند نيز به امر توجه نمي كنند حاضرند مبالغ زيادي براي نما و زيبا سازي ساختمان بپردازند ولي براي استحكام ساختمان به هر دليل اهميت قائل نمي شوند

رعايت ضوابط ديوار نسبي در ساختمانهاي با مصالح بنايي (طبق آيين نامه ۲۸۰۰ براي استحكام ساختمان در برابر زلزله براي نسبت سطح ديوارها به سطح كل پلان در شرايط مختلف ضرايبي مانند ۶درصد و۴درصد و… بيان شده)نياز به صرف هزينه چندان زيادي نمي باشد ولي برخي بدون توجه به اين مهم بدون توجه به تذكرات متخصصين ضخامت ديوارهاي مثلا ۳۰ سانتي را به ۲۰ويا حتي ۱۰ سانتي متري كاهش مي دهند و صدها مورد ديگر.

با اميد اينكه مردم ومسئولين دست در دست هم دهند تا از بروز فجايعي همچون زلزله بم در آينده جلوگيري شود.

ضوابط ایمنی عبور و مرور بهنگام عملیات ساختمانی

 1- قبل از شروع عملیات ساختمانی باید مجوزهای لازم بمنظور اجرای عملیات ساختمانی ، انبار كردن مصالح و …. در پیاده روها و خیابانها و سایر فضاهای عمومی و استفاده از تسهیلات عمومی از مراجع ذیصلاح اخذ شود.

2- مسدود یا محدود كردن پیاده روها و خیابانها و سایر فضاهای عمومی برای انجام عملیات ساختمانی ( دپوی مصالح یا نخاله ساختمانی یا قرار دادن ماشین آلات ساختمانی و … ) ممنوع بوده و در صورت ضرورت  باید  مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح اخذ شده باشد و در اینحالت رعایت مفاد بندهای بعدی ضروری است .

3- وسایل ، تجهیزات  و مصالح ساختمانی باید در محلی قرار داده شوند كه حوادث برای عابرین و وسایط نقلیه بوجود نیامد و وسایل و مصالح فوق بوسیله احداث دیوارچوبی به ارتفاع 2 متر و رنگ زرد و  علایم هشدار دهنده وچراغهای چشمك زن ایمن سازی گردد.

4- در مواردی كه نیاز به تخلیه مصالح ساختمانی د رمعابر عمومی یا مجاور آن باشد ، باید مراقبت كافی بمنظور جلوگیری از لغزش یا فرو ریختن ( ریزش ) احتمالی آنها بعمل اید.

5- در مواردیكه پایه های داربست در معابر عمومی قرار میگیرد باید با استفاده از وسایل موثر از جابجا شدن حركت پایه های آن جلوگیری شود و عبور عابرین پیاده از زیر داربست منع گردد .

6- هنگامیكه بر اثر عملیات ساختمانی خطری متوجه تردد عابرین یا اتومبیلها باشد ، باید با كسب نظر از مراجع ذیصلاح یك یا چند مورد از موارد ایمنی زیر بكار گرفته شود :

الف ) نصب چراغهای چشمك زن در فاصله مناسب از محوطه خطر.

ب) نصب علایم ایمنی و هشدار دهنده و وسایل كنترل مسیر .

ج) ایجاد سازه های حفاظتی بشرح بندهای 13و14و15

7- در صورتیكه عملیات ساختمانی برای بناهای بیشتر از دو طبقه و یا ارتفاع بیش از 8 متر صورت گیرد باید یك راهرو سرپوشیده موقتی ( بشرح بند 13) در راه عبور عمومی در طول ساختمان ایجاد شود برای ساختمانهای دو طبقه و كمتر درصورتیكه هیچگونه مشكلی برای عابرین پیاده ایجاد نكنند( پیاده رو را نبندند) نصب دیوار تخته ای یافنس Fence ( تورسیمی ترجیحاً توری مرغی ) بارتفاع دو متر كفایت می كند .

8- ضمن كسب مجوز لازم جهت حفاری در عرض پیاده رو یا سواره رو ،‌بر روی محلهای حفاری در معابر عمومی باید یك پل موقت عبور عابرین پیاده با مقاومت كافی با عرض حداقل یكمتر یاعرض پیاده رو ایجاد شود . در صورتیكه حفاری در خیابان صورت گیرد باید موقتاً پلی با مقاومت كافی و باعرض مناسب جهت عبوراتومبیل ایجاد شود. ضمناًدر حین عملیات حفاری چنانچه به تاسیسات شركتها و سازمانها دیگر و نیز تاسیسات شهرداری خسارتی وارد اید مالك بلافاصله باید موارد را به ارگان ذیربط اطلاع داده و جبران خسارت وارده بعهده وی خواهد بود.

9- در مواردیكه حفاری در زیر پیاده روها ضروری باشد باید قبلاً شمعهای لازم كه قادر به تحمل فشار حداقل 600 كیلوگرم بر مترمربع باشد در زیر آن قرار گیرد .

10- شبها كلیه پیاده روها و معابر باید باندازه كافی روشن باشد و برای ایمنی عابرین پیاده چراغهای احتیاط در اطراف محوطه كار نصب گردد.

11- باید از عبور و مرور اشخاص متفرقه در قسمتهایی كه بیل مكانیكی یا انواع جرثقیل و سایر وسایل مشابه كار می كنند جلوگیری بعمل اید مگرآنكه اطراف این وسایل باحفاظها و موانع و سرپوشها لازم محفوظ شده باشد .

12- قراردادن بشكه و دیگهای پخت قیر و آسفالت در معابر عمومی ( پیاده رو و خیابان و … ) ممنوع است .

13- برای جلوگیری از خطرات ناشی از پرتاب شدن مصالح و وسایل و تجهیزات ساختمانی در پیاده رو و سایر معابر عمومی و پیرو بند 7 این آئین نامه ، باید سازه ای حفاظتی و موقتی بصورت راهرو سرپوشیده ایجاد شود .

1-13- ارتفاع راهروی سرپوشیده نباید كمتر از 5/2 مترو عرض آن نباید كمتر از 5/1 متر یاهم عرض پیاده رو موجود باشد.

2-13- راهرو باید فاقد هر گونه مانع و دارای روشنایی لازم طبیعی یا مصنوعی دایم باشد .

3-13- سقف راهرو باید توانایی تحمل كلیه بارهای احتمالی وارده و حداقل فشار 700 كیلوگرم بر مترمربع را داشته باشد.

4-13- سقف راهرو باید از الوار به ضخامت مناسب طوری ساخته شود كه از زیرش آب و مصالح بداخل آن جلوگیری بعمل اید.

5-13- اطراف بیرونی سقف راهرو باید دارای حفاظ كاملی از چوب یا توری فلزی مقاوم بارتفاع حداقل 2 متر باشد. زوایه این حفاظ را نسبت به كف میتوان حداكثر 45 درجه بطرف خارج اختیار كرد ( با توجه به افزایش ارتفاع ساختمان تا سقف 6 متر افزایش خواهد داشت ).

14- یكی دیگر از راههای جلوگیری از آسیب ناشی از اثر سقوط اشیاء در كارگاه ساختمانی یا مجاورت آن ، سقف موقت و سرپوش حفاظتی شامل توری یا تخته بندی الوار میباشد.

1-14- سرپوش حفاظتی باید چنان طراحی و ساخته شود كه در اثر ریزش مصالح و یا ابزار روی آن هیچگونه خطری متوجه افرادی كه در زیر آن قرار دارند نگردد .

2-14- پوشش موقت فضای باز ، سقفها و دیوارها باید با استفاده از تخته بضخامت 5/2 سانتیمتر یا معادل آن برای سوراخهای دهانه 45 سانتیمترو تخته بضخامت 5 سانتیمتر یا معادل آن برای سوراخها با دهانه بیش از 45 سانتیمتر صورت گیرد .

15- برای جلوگیری از پرت شدن مصالح میتوان از تورهای ایمنی نیز استفاده كرد . اگر كل ارتفاع ساختمان با تور ایمنی پوشانیده شود بهتر است .

16- از روی معابر و فضاهای عمومی مجاور كارگاههای ساختمانی نباید هیچ باری بوسیله دستگاههای بالابر عبور داده شود مگر اینكه معابر و فضاهای عمومی با استفاده از علایم هشدار دهنده از قبیل سنگربندی ، پرچمهای مخصوص یا چراغهای چشمك زن محدود و مسدود گردد. توان و ظرفیت بالابر بهنگام جابجایی اجسام باید حتماً در نظر گرفته شود.

17- گودبرداری – در عملیات پی كنی و گود برداری میبایست متناسب با عمق گودبرداری از محدوده ساختمان فاصله گرفته و با دیوار حائل چوبی بارتفاع دو متر (به رنگ زرد شفاف ) جلوی سقوط احتمالی گرفته شود در اینصورت باید حداقل 2/1 عرض پیاده رو برای تردد عابرین پیاده آزاد بماند و ضمناً این قسمت از پیاده رو مقاومت و ایستادگی لازم را برای تردد عابرین پیاده داشته باشد.

18- مصالح ساختمانی حتی الامكان در معابر عمومی انبار نگردد و باید بداخل محوطه ساختمان سازی انتقال یابد و در اینحالت باید توسط مسئولان ذیربط مدت زمان دپوی مصالح و مساحت فضاهای عمومی كه مالك باید جهت انتقال مصالح بداخل ساختمان اقدام نماید مشخص گردد و پس از اتمام مدت فوق یا استفاده از فضاهای عمومی بیش از مساحت تعیین شده نسبت به اعمال قانون از طریق شهرداری اقدام گردد بطوریكه برای زمان اشغال خط عبوری از خیابان از صاحب ساختمان عوارض گرفته شود و مضافاً اینكه محل اشغال بیش از 5/2 متر نباشد و رعایت حداقل 4 متر عرض عبور جریان ترافیك در یك جهت الزامی است .

19- در صورت دپوی مصالح ساختمانی و … در پیاده روها میبایست حداقل 3/1 عرض پیاده رو جهت تردد عابرین پیاده در منتهی الیه پیاده رو و در مجاورت خیابان اختصاص داده شود در معابری كه عرض پیاده رو كمتراز 120 سانتیمتر باشد باید با اختصاص دادن مسیری بعرض حداقل یكمتر به عابر پیاده و تامین آن از فضای موجود بر روی جوی آب و یا خیابان ، راه برای تردد عابرین پیاده در نظر گرفت و تحت هیچ شرایطی پیاده رو  بطور كامل مسدود نگردد.

20- هرگاه عملیات ساختمانی در فاصله كمتر از چهل متری كابل فشار قوی خطوط هوایی برق قرار گرفته باشد، عملیات ساختمانی فقط با اجازه نامه كتبی از شركت برق منطقه ای مجاز خواهد بود.

21- در خصوص رعایت این آئین نامه ، مالك یا ذینفع ساختمان مسئول بوده و در صورت بروز هر گونه حوادث احتمالی كه بدلیل ایمن سازی یا عدم رعایت این آئین نامه بوقوع بپیوندد در كلیه مراجع حقوقی و قضایی و … پاسخگو خواهد بود .

22- حوزه معاونت شهرسازی و معماری منطقه ، با توجه به نوع عملیات ساختمانی باید این آئین نامه را به رویت و امضاء مالك یا ذینفع رسانده و طی ضمانت نامه و تعهد وی را ملزم به رعایت آن نماید.