پـرچ و پيـچ

مقدمه

هر سازه تركيبي از اعضاي جدا از هم مي باشد كه اين اعضا بايد به طريق .مناسبي به يكديكر متصل شوند. پرچ و پيچ دو نوع از اين وسايل مي باشند كه در اين فصل به معرفي و بررسي آنها مي پردازيم.

پرچ

پرچ از قديمي ترين وسايلي مي باشد كه از آن براي اتصال اعضاي سازه هاي فلزي استفاده مي شود. ليكن امروزه بنا به دلايلي كه بعداً ذكر خواهد گرديد استفاده از پرچ رفته رفته منسوخ مي شود. همانند شكل زير يك پرچ نكوبيده از يك تنها استوانه اي كه يك سر آن داراي كلاهك مي باشد تشكيل مي شود. پرچ‌ها معمولا از فولاد نرمه ساخته مي شوند. در استاندارد آمريكايي دو نوع پرچ يكي A502-1 با تنش جاري شدن 1900 كيلوگرم بر سانتي متر مربع و ديگري A502-2 با تنش جاري شدن 2600 كيلوگرم بر سانتي متر مربع وجود دارد. عمل گرم كردن پرچ و همچنين كوبيدن آن باعث تغيير در خواص مكانيكي پرچ مي شود.

 

 

 

 

روش كوبيدن پرچ بدين ترتيب است كه ابتدا آن را تا دماي سرخ شدن گرم مي‌كنند. سپس آن را توسط انبر مخصوصي درون سوراخ اتصال قرار داده و با ثابت نگه داشتن سر كلاهك دار آن سر ديگر را مي كوبند تا به فرم كلاهك در آيد و پرچ محكم گردد. در طي اين مراحل تنه پرچ به طور كامل سوراخي كه در آن فرو رفته پر مي كند. در حين سرد شدن پرچ منقبض مي شود كه اين انقباض باعث به وجود آمدن نيروي پيش تنيدگي در پرچ مي شود. اما از آنجايي كه اين نيروي پيش تنيدگي از پرچي به پرچ ديگر فرق مي كند از آن نمي توان در محاسبات طراحي استفاده كرد. البته پرچ را به صورت سرد نيز مي كوبند كه در اين پرچها ديگر نيروي پيش تنيدگي وجود ندارد. امروزه پرچ‌كاري به دلايل زير از رونق افتاده است:

1-   پيشرفت فن جوشكاري

2-   توليد پيچ هاي پر مقاومت

3-   احتياج به نيروي انساني زياد و ماهر براي پرچكاري

4-   احتياج به نظارت دقيق

5-   توليد سر و صداي زياد در هنگام كوبيدن و خطر آتش سوزي در كارگاه

در ايران صنعت پرچكاري هيچ وقت به طور جدي رونق نگرفت و طراحان به ندرت به طراحي پرچ مي خورند.

پيچ هاي معمولي

اين پيچها از فولاد نرمه (با كربن كم) ساخته مي شوند و در استاندارد آمريكايي با علامت A307 نمايش داده مي شوند. اين نوع پيچ ارزانترين نوع پيچ مي باشد، اما معلوم نيست كه اتصالي كه با آن ساخته مي شود، ارزانترين باشد. زيرا به علت پايين بودن مقاومت، تعداد آن نسبت به پيچ هاي اعلا (پر مقاومت) ممكن است بيشتر گردد. اين نوع پيچ ها در ساختمان سازي سبك،  اعضا مهاربندهاو اعضاي درجه دوم، خرپاهاي كوچك لايه ها و كليه اعضايي كه بار وارد بر آنها سبك و استاتيكي مي باشد مورد استفاده قرار مي گيرند.

مورد استفاده ديگر اين پيچ به عنوان پيچ مونتاژ در اتصالاتي كه وسايل اصلي اتصال آنها پيچ هاي اعلا و يا جوش است مي باشد. لقي سوراخ اين نوع پيچ ها حدود 2 ميليمتر مي باشد. اين نوع پيچ ها از قطر 6 تا 100 ميليمتر ساخته مي شوند.

پيچ هاي پر مقاومت

در استاندارد آمريكايي دو نوع پيچ پر مقاومت كه با علامت A490 , A325 نشان داده مي شوند، وجود دارد. پيچ هاي A325 از لاد با كربن متوسط كه مقاومت جاري شدن آن حدود 5600 تا 6300 كيلوگرم بر سانتي متر مربع است ساخته مي شوند و تقريباً معادل پيچ هاي پر مقاومت آلماني 8.8 مي باشند. پيچ هاي A490 از فولاد آلياژ دار با مقاومت جاري شدن 8000 تا 9000 كيلوگرم بر سانتي متر مربع ساخته مي شوند و معادل پيچ هاي آلماني 10k مي باشد.

 

[wpdm_file id=10]